Loading

MUNAÐARLEYSINGJAHEIMILI

Pistill eftir Soffíu Bæringsdóttur, kennara, doulu og burðarpokaspekúlant.

Ég vann á heimili fyrir munaðarlaus börn þegar ég bjó í Taívan fyrir nokkrum árum. Ég var með minnstu börnin og mætti einu sinni í viku. Reynsla sem hefur búið í hjarta mér alla tíð og líklega ein ástæða þess að ég aðhyllist þá uppeldisstefnu sem ég geri. Ég hugsa oft til stundanna á heimilinu, barnanna og afdrifa þeirra og hversu óheyrilega lánsöm ég er að búa þar sem ég bý, eiga börnin þar sem ég á þau og hafa vilja, getu og kærleika til að hugsa um þau á þann hátt sem ég geri.

Mér finnst ég mjög lánsöm að hafa fengið að upplifa það að vinna þarna. Ég sá hluti sem ég annars hefði aldrei fengið að sjá, uppgvötaði hluti um mig sem ég vissi ekki áður og fékk smá reynslu í hjartað.

Ég fór fyrst í heimsókn með vinkonu minni þangað og skoðaði alla starfsemina. Um þá heimsókn bloggaði ég á sínum tíma og endurbirti hér. Pistillinn er nokkuð langur.

Hér á ég heima.

Hliðin var stórt og ógnvekjandi. Málað rautt og erfitt að sjá inn fyrir. Ég stóð fyrir utan og velti því fyrir mér hvort ég ætti að fara aftur heim og láta sem ég hefði gleymt því að ég ætlaði að mæta. Láta aldrei sjá mig aftur.

Þegar ég hringdi dyrabjöllunni hugsaði ég um Ólíver Tvist, sama hvernig allt fer í dag, ekki biðja um meira.

Stutt orðaskipti og gáttirnar opnuðust. Það færðist yfir mig bros. Það var sem ég væri komin í ævintýraland. Há tré um allt, hús á víð og dreif, fótboltavöllur og frjálsíþróttavöllur. Húsin múrsteinslöguð og þvottur fyrir utan hvert eitt og einasta hús. Þorp inn í borg.

Risastór hvít kirkjubygging hægra megin við eitt húsið. Enginn kross sjáanlegur.

Á móti okkur tók brosandi kona og leiddi okkur í skrifstofubygginguna, þar sem maður um fimmtugt stóð skælbrosandi líka og bauð okkur velkomin.

Hann benti til kirkjunnar og sagði að upphaflega hafi samtökin verið kristileg samtök en búið væri að breyta um stefnu og nú má hver trúa því sem hann vill. Þegar stofnunin fór af stað árið 1959 voru aðeins tíu munaðarleysingjaheimili í Taívan, nú eru þau um 250.

Hann leiddi okkur inn í eina byggingu á eftir annarri, fas hans var afslappað og traust. Hann sagðist hafa unnið með stofnuninni lengur en hann kærði sig um að muna. Hann sagði það ekki óalgengt. Þeir sem hættu ekki eftir tvö eða þrjú ár hættu aldrei. Hann var komin í skrifstofustarf, löngu hættur að vinna inni á heimilunum. Það væri erfitt starf og krefjandi. Vinnutíminn 24 klukkustundir og svo frí. Vinnan felst í því að vera staðgengill foreldra, nema maður vinnur á vöktum og á sextán börn annan hvern dag.

Þetta þorp er með mörg heimili og hýsir börn á aldrinum sex til átján ára. Hvert heimili er skipt eftir aldri og eftir tíu ára aldur eftir kyni líka.

Byggingin fyrir yngstu börnin var með 16 litla stóla og risastórt borð, glænýtt sjónvarp, leikjatölva og dvd-spilari haganlega út í horni. Hann hló og sagði þau stundum helst ekki vilja fara í skólann.

Í hverju herbergi voru tvær kojur, fjórar sængur snyrtilega samanbrotnar, ein í hverju rúmi. Frammi á gangi voru box með tannbustum og bollum raðað snyrtilega upp. Veggirnir í eldhúsinu skreyttir með teikningum eftir börnin. Leikherbergið troðfullt af dóti. Þau borða morgunmat inni á heimilunum en allir borða saman í hádegis og kvöldmat í mötuneytinu.

Eitt húsið var bleikt að innan, veggir skreyttir með bleikum teikningum og bleik gluggatjöld allsstaðar. Fiskabúr á skrifborði hvers og eins og myndir af poppstjörnum um alla veggi. Við vorum komnar í stelpuhúsið.
Strákaunglingaheimilið var ekki bleikt og ekki skreytt. Alvöru hrátt strákaheimili. Einn unglingurinn var heima, þegar hann sá til okkar var hann ekki lengi að forða sér og inn í herbergi. Ég skildi hann svo sem vel.

Átján ára fara þau flest út í lífið, pakka saman því litla sem þau eiga og fara. Stofnunin reynir eftir megni að redda öllum vinnu. Sumir fá að vera lengur sé vilji fyrir því að fara í háskóla. Erfitt er hinsvegar að finna háskóla sem ekki taka greiðslu eða útvega fé í háskólanám fyrir þau.
Hann sagði sum ekki þekkja annað en lífið hér og því væri fjölskylda þeirra þarna. Önnur þekktu annað og verra líf og tóku lífinu hér fagnandi. Enn önnur eru með sár á sálinni sem aldrei virðast gróa.

Við fengum fylgd yfir á næsta heimili, tuttugu mínútna keyrsla, þar sem aðeins færri búa eða um áttatíu börn og ungmenni.

Í glampandi sólskini hljóp stúlka á móti mér og faðmaði, hún hefur verið á að giska fjórtán ára. Já steríotýpan fyrir downs vildi helst kyssa mig á munninn.
Við gengum inn í garðinn og á að giska tuttugu börn í hjólastólum og með spelkur um allan skrokk sátu úti í sólinni. Sumir voru á rúntinum, starfsmaður ýtti þeim hring eða tvo og gekk á línuna, allir áttu að fá sinn göngutúr.

Kona á miðjum aldri leiddi okkur um bygginguna og sagði frá íbúunum. Flestir voru munaðarlausir, yfirgefnir af foreldrum og einhverjir áttu foreldra sem ekki gátu séð þeim farboða. Einhverjir voru á fæti og þótti ekki leiðinlegt að horfa á útlendinginn og segja halló.

Við skoðum sjúkrabygginguna, börn á aldrinum eins til tólf ára lágu í rúmum meðan var verið að gefa þeim að borða, snúa eða teygja. Lítil stúlka grét hástöfum en starfsfólkið hélt áfram að sinna þeim sem átti að sinna. Hennar tími var ekki kominn enn.

Á annarri hæðinni voru krakkar á aldrinum sex til tíu ára ásamt nokkrum eldri sem ekki voru andlega heilir. Hvort börnin voru það veit ég ekki en ekkert sjáanlegt að. Á annarri hæð búa börn sem eiga það sameiginlegt að hafa verið misnotuð á einhvern hátt og eru betur sett hér en heima hjá sér. ,,Ástæðurnar eru svo margar”, sagði konan. ,,Oft er ég hætt að spyrja af hverju, svona er lífið.” Börnin tóku sér pásu og göptu af undrun en féllust á að syngja tvö lög fyrir okkur og voru klöppuð upp í að syngja það þriðja.
Stúlka á unglingsaldri kom og knúsaði mig, slefuð um allan líkama og brosti sínu breiðasta. Hún hafði ekki fengið margar tennur í vöggugjöf en henni var sama, bleikur gómurinn blasti við mér og augu hennar blikuðu.

Hvað tekur við upp á þriðju hæð? Ég fann hvernig fætur mínir þyngdust með hverju skrefi. Konan opnaði hurð og sagði ,,hér eru börnin”.

Fyrir framan mig inní stóru rými voru fimm börn á aldrinum ellefu til sextán mánaða og léku sér með dót. Þau voru öll í eins fötum og undu sér vel. Eitt stóð upp og hljóp til fylgdarkonunnar. Já hann þekkti hana augljóslega vel. Fagnaðarfundir.

Ég staldraði við og lék aðeins við þau og ekki leiddist þeim athyglin, langt því frá. „Svo eru þessi litlu hérna fyrir innan”. Mér brá svo að ég stóð upp og gekk inn í herbergið fyrir innan. Verða þau eitthvað minni en þetta?

Þrjú börn lágu í barnarúmum, eitt svaf vært, annað lá þögult og horfði út í loftið og eitt lá á maganum og horfði á mynd af Hello Kitty. „Þessi er kallaður Tiger” sagði fylgdarkonan og benti á stæðilegan þriggja mánaða dreng. „Hann lætur ekki bjóða sér hvað sem er. Hann hefur verið hérna frá því hann var þriggja vikna.”

„Þessi dama er líka þriggja mánaða, hún heitir Litla Sæt. Það er augljóslega eitthvað að henni en við vitum ekki enn hvað. Tíminn leiðir það í ljós. Foreldrar hennar skildu hana líka eftir á fæðingarheimilinu, en hún var skilin eftir því eitthvað er að, af hverju Tiger og stúlkan þarna voru skilin eftir veit enginn. Foreldrarnir ungir, hræddir, fátækir, barnmargir eða vitlausir, hver veit. Kannski verða þau heppin og eignast heimili. Maður veit aldrei.

Eins mánaða gömul stúlkan vaknaði og byrjaði að gráta. Það var ekki erfitt að taka hana upp og hún steinþagnaði og lygndi aftur augunum.
Litla Sæt hefur skynjað að eitthvað væri óvenjulegt svo hún skældi líka og var því tekin upp og snarþagnaði. Tiger gerði slíkt hið sama. Öll voru þau komin á handlegg og steinþögðu. Bleyjurnar voru þungar en umsjónarkonan sagði vera skipt á þeim á tveggja tíma fresti. Hálftími í það enn.

Þarna stóðum við inni á ungbarnaheimili fyrir átta börn og eina umsjónarkonan á svæðinu var augljóslega fegin að þurfa ekki að sinna þeim um sinn.

Tími kominn til að fara. Það var ekki erfitt að leggja þau frá sér, en sárt að heyra þau gráta. Þau voru ekkert ósátt við að vera í fangi, sama hvaða fang það var. Hvernig getur ein manneskja sinnt átta börnum og gefið þeim þá athygli sem þau þurfa þegar fimm eru á fæti? Ég sneri við og tók eitt barnið aftur upp og það hætti að gráta. Ég gerði mér grein fyrir því að ég gæti ekki verið þarna það sem eftirlifði dags svo ég lét það aftur frá mér og tár hennar trilluðu samstundis.

Ég stoppaði í dyragættinni og horfði yfir velbúið herbergið og reyndi að útiloka barnagrátinn. Tíu forvitin augu horfðu á eftir mér loka hurðinni.

Það var þá sem ég laut höfði í hljóðri þökk fyrir lífið.

– – –

Soffía Bæringsdóttir er kennari og doula og burðarpokaspekúlant. Hún rekur vefverslunina www.hondihond.is sem selur bækur og burðarpoka. Hún hefur óbilandi áhuga á öllu sem tengist fæðingum og barnauppeldi.
Hægt er að hafa samband við Soffíu með tölvupósti á netfangið soffia@hondihond.is.

X